src belgesi ne demek?

SRC belgesi, yük ve yolcu taşımacılığı yapan ticari araç sürücülerinin alması zorunlu olan bir belgedir. Başka bir anlatımla karayolu taşımacılığı kapsamında faaliyet gösteren ve gösterecek olan tüm sürücülerin alması gereken mesleki yeterlilik belgesidir.

Çeşitleri ve Kullanım Alanları

SRC belgelerini 5 çeşit olarak nitelendirebiliriz. SRC1, SRC2, SRC3, SRC4 ve SRC5 olmak üzere yapılan işin niteliği gereği değişik özellikteki ticari araç sürücüleri için farklı SRC belgeleri öngörülmüştür. SRC1, uluslararası yolcu taşımacılığı yapan ve yapacak olan sürücüler için alınması zorunlu olan mesleki yeterlilik belgesidir. SRC2 ise yurt içi yolcu taşımacılığı yapacak olan sürücüler için öngörülen zorunlu bir belgedir. Hemen belirtelim ki SRC1 belgesi alan ticari araç sürücüleri SRC2 belgesini de almış sayılırlar. Ayrıca başvuru yapıp SRC2 belgesi almalarına gerek yoktur. Bunun dışında uluslararası eşya kargo taşımacılığı yapacak sürücülerin zorunlu olarak alması gereken belge ise SRC3tür. Eşya kargo taşımacılığının yurt içinde yapılacak olması durumunda ise söz konusu ticari taşıt sürücüleri SRC4 belgesi alarak zorunlu mesleki yeterlilik belgesine sahip olurlar. SRC1 ve SRC2 belgelerinde olduğu gibi aynı şekilde SRC3 belgesi alan ticari taşıt sürücüsü de SRC4 belgesi almış sayılmaktadır ve SRC3'e sahip olanlar açısından ayrıca SRC4 belgesi alma gereği yoktur. Son olarak bir de tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri için SRC5 belgesi öngörülmüştür. Her türlü tehlikeli madde taşıyan araç sürücülerinin SRC5 belgesi alma zorunluluğu vardır.

SRC Eğitiminin İstisnası

SRC belgelerini almak için sürücülerin belirli bir eğitimden geçmeleri ve bu eğitimden sonra girdikleri sınavda gerekli görülen notu elde etmiş olmaları gerekmektedir. Bu durumun istisnası olarak bazı şartları taşıyan sürücüler için sınavsız SRC belgesi alma hakkı tanınmıştır. 25.02.2003 tarihinden önce B,C,D ve E Sınıfı sürücü belgesi olması yeterlidir.

4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu gereğince hazırlanan "Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği" yürürlüğe girdiğinden "Araç sahibi olsun veya olmasın, ticari taşıt kullanma belgesi sahibi olan bütün şoförlerin SRC belgesi alma zorunluluğu vardır. SRC belgesi olarak nitelendirilen yeni ticari araç sürücü belgesi olmayan ticari araç sürücülerinin araçlarını kullanamayacakları Ulaştırma Bakanlığı tarafından açıkça belirtilmiştir.

SRC Alma Süreci

SRC belgelerinden herhangi birini almak için başvuru yapmak isteyen sürücülerin 4 günlük SRC eğitimine katılmaları gerekmektedir. Bu eğitimine katılan sürücülere eğitimlerini tamamladıktan sonra kayıt oldukları kurs tarafından eğitimi tamamlama belgesi verilir. Bu belge ile Ulaştırma Bakanlığının yapacak olduğu sınava girilir. Sınavda başarılı olan kursiyerlerin SRC belgeleri Bakanlık tarafından kişilerin adreslerine postalanır. SRC sınavında baraj 100 puan üzerinden 70 puandır.

Aranılan Şartlar ve Eğitim Programı

SRC belgeleri için öngörülen eğitim programları ve aranılan şartlar da farklılık arz etmektedir;

SRC1 Uluslararası yolcu taşımacılığı yapan ya da yapacak sürücülerin alması zorunlu Mesleki Yeterlilik Belgesidir. Mesleki yeterlilik belgesi almak için en az ilkokul mezunu olup 26 yaşından gün almak gereklidir. Ayrıca B-C-E-D sınıfı ehliyetlerden birine sahip olmak yeterlidir. Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek sürücülerin, uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü olmamaları şartı da aranmaktadır. Bu şartları sağlayan sürücüler, ilgili kurumlarca istenilen belgelerle birlikte (Alınmak istenilen eğitim programının belirtildiği dilekçe, gerekli sürücü belgesi fotokopisi,nüfus cüzdanı fotokopisi,tahsil durumunu gösteren belge..) SRC1 belgesi başvurusunda bulunabilirler. SRC1 belgesi için sınav öncesi alınacak eğitimde trafik kuralları ve cezalar, çalışma ve dinlenme süreleri, turizm taşımacılığı, harita okuma bilgisi ve ilk yardım gibi dersleri de içeren çeşitli dersler toplam 32 saat boyunca verilir. Derslere katılım zorunludur. SRC1 belgesi alan sürücüler minibüs,otobüs,midibüs, taksi ve benzeri yolcu taşıyan araçlar kullanabilirler.
SRC2 Yurt içi Yolcu Taşımacılığı yapan ya da yapacak sürücülerin alması zorunlu Mesleki Yeterlilik Belgesidir. Mesleki yeterlilik belgesi almak için de SRC1 belgesi için gerekli olan şartlar aranmaktadır ve sınav öncesi verilen dersler de hemen hemen aynıdır. SRC1 eğitiminden farklı olarak; gümrük,tır ve kaçakçılık mevzuatı eğitimi SRC2 belgesi için verilen eğitimde yer almamaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi SRC1 belgesine sahip olan sürücüler SRC2 belgesi almış sayılırlar. Bu yüzden SRC1 belgesi sahiplerinin ayrıca SRC2 belgesi almalarına gerek görülmemiştir.
SRC3 Uluslararası eşya kargo taşımacılığı yapan ya da yapacak sürücülerin alması zorunlu Mesleki yeterlilik belgesidir.Belgeyi almak için en az ilkokul mezunu olmak yeterli olup 19 yaşından gün almak gereklidir. B-C-E-D ehliyetlerden birine sahip olmak yeterlidir. Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek sürücülerin, uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü olmamaları şartı SRC3 belgesi için de aranmaktadır. SRC3 belgesi sınav öncesi eğitiminde güvenli sürüş teknikleri, araç bilgisi ve ekonomik araç kullanımı, harita okuma bilgisi ve ilk yardım eğitimi gibi dersleri de kapsayan çeşitli dersler verilmektedir. Söz konusu eğitim sonunda girilen sınavda SRC3 belgesi almaya hak kazanan sürücüler kamyon, tır, panelvan, pikap, kamyonet vb. yük taşıyan araçları kullanabilirler.
SRC4 Yurt içi eşya kargo taşımacılığı yapan ya da yapacak sürücülerin alması zorunlu Mesleki Yeterlilik Belgesidir. Belgesi için de SRC3 belgesi için aranan şartlar geçerlidir. Eğitim sürücinde alınan dersler de 1-2 ders dışında aynıdır. SRC3 belgesi bulunan sürücüler SRC4 belgesini de almış sayılırlar. SRC4 belgesi bulunan sürücüler de kamyon, tır, pikap, panelvan ve kamyonet gibi yük taşıyan araçları kullanabilirler.
SRC5 belgesi almak için de en az ilkokul mezunu olma şartı aranmaktadır. Ayrıca tehlikeli madde taşırken kullanılacak aracın niteliğine göre sürücü belgesine sahip olma şartı vardır. Tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerin, ilgili mevzuatın sürücüler için zorunlu kıldığı eğitimi aldığını gösteren belgeye sahip olmaları da gerekmektedir. Uluslararası taşımalarda istihdam edilecek sürücülerin, uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyet bağlayıcı ceza ile hükümlü olmamaları şartı bu belge için de aranmıştır.

Cezalar

Ayrıca belirtmek gerekir ki 66 yaşından¹ gün alanlar SRC belgesi alamaz, yani ticari araç kullanamazlar. Gerekli şartları sağlamalarına rağmen SRC belgesi bulunmaksızın ticari araç kullanan sürücüler ve araç sahipleri hakkında da kanunun öngördüğü cezai müeyyideler uygulanır. SRC belgesi olmayan sürücüye 291 TL firmaya ise 731 TL'dir.

Src Sınavları

Src belgesi için T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yapılan 40 soruluk sınavda en az 70 puan almanız gerekmektedir. 40 sorunun 28'ine verilen doğru cevap 70 puan almak için yeterlidir. 70 ve üzerin puan alan adaylar src belgesi almaya hak kazanırlar.²